Zoveel geld in Nederland gaat in rook op als AI-bubbel knapt
In dit artikel:
De vraag of de huidige AI-rally zal barsten houdt beleggers en beleidsmakers wereldwijd bezig — van WEF-voorzitter Børge Brende tot OpenAI-ceo Sam Altman. Historische vergelijkingen wijzen op een patroon: sinds de jaren 1840 (spoorwegen) en later bij telefoon, auto, radio, ruimtevaart en internet leidde technologische euforie vaak tot overinvestering en uiteindelijk tot scherpe correcties.
Vandaag zien we opnieuw massale kapitaalinstroom in AI-gerelateerde bedrijven. J.P. Morgan rekent ongeveer 75% van de recente stijging van de S&P 500 toe aan AI-activiteiten. Ook de Amsterdamse beurs noteerde recordstanden, gedreven door technologieconfituur; chipproducent ASML steeg dit jaar rond de 50%. Daarmee is het aandeel AI-bedrijven in de markt groter dan internetbedrijven destijds, wat een eventuele val potentieel zwaarder maakt.
Wat zou een klap betekenen? Op de beurs zelf vallen de grootste verliezen. Tijdens de dotcom-crash (2000–2003) verloor de AEX circa 69% en de S&P 500 bijna de helft van haar waarde. In Nederland hebben 1,9 miljoen huishoudens gezamenlijk zo’n €192 miljard aan aandelen — gemiddeld rond €100.000 per deelnemend huishouden. Een vergelijkbare daling van ongeveer 60% zou een gemiddeld aandelenvermogen met zo’n €60.000 doen krimpen.
Ook wie geen directe aandelen bezit, voelt de pijn via pensioenen: in de dotcomperiode daalden pensioenbeleggingen ongeveer 25% en de dekkingsgraad zakte van 144% naar 95%, met jarenlange gevolgen voor indexatie en hogere premies. Daarnaast treft een beursval het bedrijfsleven en investeringen: ASML als Nederlands zwaargewicht zou miljarden verliezen, wat innovatie, investeringen en banen kan raken. Het Centraal Planbureau rekent voor dat elk €100 beursverlies leidt tot €0,01 minder consumptie; bij een marktwaarde van circa €1.100 miljard zou een dotcom-achtige korrectie ongeveer €500 miljard marktkapitalisatie kunnen wegvagen en ruim €5 miljard aan binnenlandse bestedingen wegnemen. Afhankelijk van de omvang zou de economie 0,5% tot 5% kleiner kunnen worden.
De conclusie is dubbel: AI blijft een doorbraaktechnologie, maar de geschiedenis waarschuwt dat zelfs veelbelovende revoluties gepaard kunnen gaan met scherpe beursschommelingen. In onzekere tijden zoeken beleggers vaak toevlucht in goud; analisten van onder meer Goldman Sachs hebben daar toekomstscenario’s voor tot eind 2026 opgesteld. Resultaten uit het verleden geven echter geen garantie voor de toekomst.