Wel of niet digitaal stemmen: 'Gaat om geloof in eerlijke democratie'

In dit artikel:

In een tijd waarin Nederlanders vrijwel alles digitaal regelen — van belastingaangifte tot vergunningen — blijft stemmen met het traditionele rode potlood op papier overeind staan. Johan de Jong, Vice President Consulting Digital Government bij CGI, stelt dat het niet technische mogelijkheden zijn die digitale verkiezingen blokkeren, maar gebrek aan vertrouwen: “De toekomst van digitale verkiezingen hangt niet af van meer technologie, maar van één vraag: hoe digitaliseren we vertrouwen?”

De Jong wijst op twee kernproblemen. Ten eerste: digitale dienstverlening is in Nederland goed ingeburgerd, maar bij verkiezingen speelt het gebrek aan controleerbaarheid een cruciale rol. Een algoritme kun je niet op dezelfde manier natellen als papieren stemmen; zichtbare, menselijke controle weegt vooralsnog zwaarder dan snelheid of gemak. Ten tweede: de invloed van sociale media en microtargeting roept zorgen op over de mate waarin algoritmes het electoraat sturen. EU-regels tegen buitenlandse inmenging en de beslissing van grote platforms om geen politieke advertenties meer aan EU-gebruikers te tonen, plus terughoudendheid van techbedrijven om met de Tweede Kamer te overleggen, versterken het wantrouwen.

Kortom: technologische oplossingen bestaan, maar zonder transparantie, verifieerbaarheid en vertrouwen blijft het rode potlood als symbool van betrouwbare verkiezingen dominant. De uitdaging is niet alleen digitaliseren, maar het creëren van digitale systemen die dezelfde controleerbaarheid en legitimiteit bieden als het huidige stelsel. De Jong is deelnemer aan ANP Expert Support.