Rekeningrijden krijgt nieuwe twist, wordt autorijden straks duurder dan ooit?
In dit artikel:
Rekeningrijden is geen nieuw idee: al sinds de jaren ’90 wordt in Nederland gediscussieerd over het vervangen van vaste autobelastingen door betalen per kilometer. Het huidige kabinet heeft het plan opnieuw op de politieke agenda gezet, maar met een belangrijke wijziging: niet alleen betaal je per gereden kilometer, ook de plek en het tijdstip van die kilometers moeten meewegen. Daarmee wil de regering autobelastingen hervormen in het licht van de overstap naar elektrisch rijden en tegelijk verkeersdrukte slimmer sturen.
Oorspronkelijk was de simpelste variant een vlak tarief (er werd eerder gedacht aan circa 8 cent per kilometer). Technisch zou zo’n systeem relatief snel in te voeren zijn: tellerstanden kunnen via onderhoudsbeurten worden doorgegeven en na afloop van de periode volgt afrekening. De nieuwe ambitie gaat verder: hogere tarieven tijdens spitsuren en mogelijk verschillen tussen regio’s om congestie te verminderen en piekmomenten te spreiden. Dat maakt reizen buiten de spits financieel aantrekkelijk, maar drukt juist zwaar op mensen die niet flexibel kunnen werken, zoals zorgmedewerkers.
De ‘plaats en tijd’-component brengt grote technische en privacyvraagstukken met zich mee. Om precies te meten waar en wanneer gereden wordt, zijn er grofweg twee opties: een kastje in elke auto met GPS of een netwerk van kentekencamera’s langs de weg. Beide oplossingen hebben nadelen: inbouwapparatuur is kostbaar en roept privacyzorgen op; cameranetwerken scheppen toezicht maar krijgen niet zonder meer inzicht in het exacte aantal gereden kilometers per route.
Een vergelijking met vrachtverkeer illustreert de complexiteit: het eurovignet wordt voor vrachtwagens vervangen, de vaste wegenbelasting gaat omlaag en vanaf 2026 betalen vrachtwagens per kilometer op snelwegen en geselecteerde wegen met behulp van boordapparatuur met GPS. Voor vrachtwagens worden 61 vaste wegportalen met camera’s gebruikt als controle-instrument, maar die portals sturen zelf geen rekening. Het kabinet staat voor de opgave dit soort systemen schaalbaar, rechtvaardig en acceptabel te maken voor alle personenauto’s — een lastige mix van techniek, handhaving en sociale effecten waarvan de uitvoerbaarheid nog moet blijken.