Leven in Tsjernobyl is op deze manier mogelijk

In dit artikel:

In de verlaten reactorruïnes van Tsjernobyl, waar sinds de ramp van 1986 hoge stralingsniveaus heersen, hebben onderzoekers melanine-bevattende schimmels aangetroffen die juist floreren onder die omstandigheden. De zwarte schimmel Cladosporium sphaerospermum (en soortgenoten zoals Wangiella dermatitidis en Cryptococcus neoformans) groeit beter bij blootstelling aan sterke radioactiviteit; laboratoriumexperimenten toonden versnelde groei bij blootstelling tot honderden malen boven de normale achtergrondstraling. Melanine in de cellen lijkt gamma-straling te vangen en om te zetten in bruikbare chemische energie — een proces dat vaak wordt aangeduid als radiosynthese en dat in zekere zin te vergelijken is met fotosynthese bij planten.

Dat is opmerkelijk omdat ioniserende straling normaal gesproken DNA en eiwitten beschadigt en dodelijke mutaties kan veroorzaken. De aanwezigheid van deze radiotrofe micro-organismen laat zien dat leven zich op onverwachte manieren kan aanpassen. Ook grotere dieren zijn teruggekeerd in de ruim 4.000 km² grote vervreemdingszone: elanden, wolven en beren komen er voor, en in 2019 werden er resistente rondwormen (Oscheius tipulae) gevonden.

De vondst prikkelt wetenschappers vanwege mogelijke toepassingen — van biologische sanering van radioactief afval tot het ontwikkelen van bioveilige stralingsschermen, bijvoorbeeld voor ruimtevaart — maar zulke toepassingen blijven voorlopig speculatief en vragen veel meer onderzoek naar effectiviteit, veiligheid en praktische uitvoerbaarheid. Tsjernobyl functioneert zo als een ongepland laboratorium voor evolutionaire veerkracht en aanpassing aan extreme omgevingen.