Is stemadvies van AI slimme hulp of een gevaarlijke valkuil?

In dit artikel:

Miljoenen Nederlandse kiezers zoeken met de naderende verkiezingen naar houvast: van partijprogramma’s tot traditionele stemhulpen als Stemwijzer en Kieskompas — die samen bij de vorige verkiezingen zo’n twaalf miljoen keer werden ingevuld. Tegelijk duiken AI-chatbots zoals ChatGPT en Googles NotebookLM op als nieuwe, razendsnelle adviseurs.

Er zijn echter serieuze vraagtekens bij die AI-adviezen. Chatbots geven vaak zelfverzekerde maar onjuiste antwoorden; NotebookLM verwisselde bijvoorbeeld VVD en PVV in een discussie over opvang van Oekraïners, en ChatGPT produceerde een foutieve analyse van partijprogramma’s. Het kernprobleem is dat deze systemen niet echt “begrijpen” maar tekst voorspellen, waardoor ze vloeiend, maar niet altijd feitelijk correct en moeilijk te verifiëren informatie leveren. Data kunnen verouderd zijn en vooroordelen of onnauwkeurigheden insluipen.

Instanties als ProDemos waarschuwen dan ook om AI niet als belangrijkste stemadviseur te gebruiken. Hoogleraar Claes de Vreese ziet wel nut voor gerichte taken — samenvatten of snel door programma’s bladeren — maar alleen als aanvulling en onder sturing van de gebruiker. Traditionele stemhulpen blijven voorlopig onmisbaar door hun transparante methode, ook al zijn ze niet perfect. Conclusie: AI kan een handige extra bron zijn, maar stemmen blijft in de eerste plaats een individuele, kritisch beoordeelde keuze.