Extreemrechts als olievlek door Europa: 'Parallellen met nazi-tijd'
In dit artikel:
In de jaren negentig beschouwde veel Nederlandse jongeren zichzelf als progressief en trots op een tolerant Nederland; nu is extreemrechts gedachtegoed veel zichtbaarder en het taboe grotendeels verdwenen. Onderzoeker Hanneke Felten (buitenpromovendus Utrecht/VU, senior onderzoeker bij Movisie en KIS) waarschuwt dat internationale ultraconservatieve anti-genderbewegingen via online haat, desinformatie en complottheorieën sterk aan invloed winnen, ook in Nederland. Deze bewegingen portretteren lhbtiqa+-emancipatie en gendervoorlichting als een geheime bedreiging voor “gewone” gezinnen en gebruiken soms termen als “gay maffia”.
Felten legt een verband tussen die anti-genderretoriek en oudere extreemrechtse complotten zoals de idee van “omvolking” uit het nazi-tijdperk: beide verhalen suggereren dat bepaalde groepen bewust worden “vervangen” of dat lhbtiqa+-rechten de bevolkingsopbouw zouden ondermijnen — een bewering die feitelijk onjuist is. De anti-gendercampagnes vergroten online haat en dragen bij aan zichtbare acties, bijvoorbeeld in Duitsland waar extreemrechts steeds vaker tegen Pride optreedt.
Omdat rechtsextreme haat verschillende groepen raakt — moslims, vluchtelingen, joden, zwarte mensen, lhbtiqa+ en de overlappingen daartussen — pleit Felten voor een intersectionele en integrale aanpak. Dat betekent oog voor de diverse slachtoffers en discriminatievormen, het samenvoegen van preventie- en hulpstrategieën, en maatregelen tegen radicalisering die niet versnipperd zijn. Felten zet zich als deskundige actief in tegen discriminatie en levert expertise via onder meer ANP Expert Support.
Tegelijk wijst het artikel op een veranderde nationale sfeer: een land dat eerder bekendstond om lhbtiqa+-tolerantie ziet nu ook politieke communicaties die vergelijkbare sentimenten normaliseren. Felten benadrukt dat tegenwicht, samenwerking tussen disciplines en internationale alertheid nodig zijn om desinformatie en haat effectief te bestrijden.