Dit is de nieuwe cocaïne-hoofdstad van Nederland: 'Zorgelijk'
In dit artikel:
Nieuw rioolonderzoek wijst uit dat in Leeuwarden opvallend veel cocaïne wordt gebruikt: in het rioolwater werd 1.748 mg benzoylecgonine (het meetbare afbraakproduct van cocaïne) per 1.000 inwoners gevonden, een stijging van 47% ten opzichte van 2023. Dat komt neer op ongeveer 886 gram ingestane cocaïne per dag voor de hele stad, waarmee Leeuwarden volgens de gebruikte vergelijkingen de hoogste score in Nederland heeft — en in een Europese ranglijst zelfs rond de tweede plaats zou staan.
De cijfers betekenen niet dat alle 130.000 Leeuwarders aan de coke zitten. Verdeeld over de totale bevolking is dat slechts 0,006 gram per persoon per dag; realistischer is dat een relatief kleine groep gebruikers zorgt voor het volume. Gaat men uit van het landelijke aandeel mensen met cocaïne-ervaring (ongeveer 2,4%), dan komen de onderzoekers uit op ongeveer 3.120 gebruikers in Leeuwarden, wat neerkomt op circa 0,28 gram per gebruiker per dag — ruwweg één flinke lijn.
De gemeente bevestigt dat de gevonden concentraties door gebruik te verklaren zijn; andere oorzaken zoals lozing zijn uitgesloten, aldus loco-burgemeester en wethouder gezondheid Nathalie Kramers, die de uitschieter ook “bijzonder” noemt. Regionale observaties versterken de zorg: Alrik de Jong (Manners), zelf Fries, signaleert dat cocaïne in delen van Friesland genormaliseerd raakt — vroeger heimelijk, nu vaker openlijk — en dat ook lokale verenigingen en zorgverleners het probleem opmerken.
Belangrijk verklaarbare gezondheidsrisico’s worden in het artikel genoemd: cocaïne verhoogt de bloeddruk en vernauwt vaten, wat hart- en vaatproblemen kan veroorzaken; gecombineerd met alcohol vormt zich coca-ethyleen, dat nog schadelijker kan zijn. In Nederland sterven jaarlijks naar schatting zo’n 50 mensen aan cocaïnegebruik, waarmee het na opioïden de dodelijkste harddrug is.
Een kanttekening bij dit soort studies: rioolanalyses zijn een bruikbare indicator voor trends maar bevatten onzekerheden door variaties in zuiverheid, metabolisme, toerisme/forenzen en bemonstering. Desondanks geeft de sterke stijging in Leeuwarden reden tot zorg en tot vervolgonderzoek en beleid gericht op preventie en zorg voor problematische gebruikers.