De stemoptie tijdens verkiezingen 2025 die je nergens leest

In dit artikel:

Bij de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen in Nederland is blanco stemmen een mogelijke reactie voor kiezers die ontevreden zijn over het aanbod of een politiek signaal willen geven. Blanco stemmen betekent simpelweg je stembiljet oningevuld inleveren in het stemhokje — er staat geen apart vakje voor blanco op het formulier — en het wordt bij de uitslag als blanco geregistreerd. Dit maakt je stem vooral symbolisch: een blanco stem telt niet mee bij de verdeling van zetels, hetzelfde juridische effect als helemaal niet gaan stemmen.

Er zijn verschillende motieven om blanco te stemmen: protest tegen het politieke bestel, teleurstelling omdat geen partij of kandidaat bij je past, of juist een bewuste manier om betrokkenheid bij de democratie te tonen zonder een keuze te maken. Voor impact moet het aantal blanco stemmen aanzienlijk zijn; bij de laatste Kamerverkiezingen in 2023 lagen de blanco-aantallen ver onder de tienduizenden, volgens NOS, waardoor het weinig invloed had op het politieke krachtenveld.

Naast geldig stemmen en blanco stemmen bestaat er ook nog de ongeldige stem — bijvoorbeeld door het stembiljet verkeerd te markeren — en natuurlijk de optie om helemaal niet te stemmen. Samengevat: kiezers hebben vier uitgangen: een geldige voorkeur uitbrengen, blanco stemmen, een ongeldig stembiljet inleveren, of afwezig blijven.

Tot slot wijst het artikel erop dat veel kiezers de rechtsstatelijkheid mee willen wegen in hun keuze. Er tekent zich in het politieke debat een scheiding af tussen partijen die als rechtsstatelijk worden gezien en partijen die als anti-rechtsstatelijk worden beschouwd; dat kan een belangrijk criterium zijn voor wie wel een partij wil kiezen in plaats van blanco te blijven stemmen.